In een wereld waar onderwijs steeds meer in het teken staat van maatwerk en persoonlijke ontwikkeling, zijn traditionele manieren van beoordelen toe aan vernieuwing. Het bekende systeem van letter- of cijferbeoordelingen wordt steeds meer onder de loep genomen. Het stelt leerlingen vaak onvoldoende in staat om écht te leren, zich te ontwikkelen en hun werkelijke vaardigheden te laten zien. De opkomst van *standards-based grading* (SGB), ook wel bekend als vaardigheids- of competentiebeoordeling, biedt een alternatief dat deze uitdagingen adresseert.
---------
Maar hoe werkt het precies? En welke impact heeft het op leerlingen, ouders, en het bredere onderwijssysteem? In deze blogpost verkennen we hoe *standards-based grading* aansluit bij verbindende communicatie, humanistische waarden en de ideeën van Alfie Kohn, zoals beschreven in zijn boek "Punishment by Reward".
Wat is Standards-Based Grading?
*Standards-based grading* verschilt fundamenteel van traditionele beoordeling omdat het focust op het meten van specifieke vaardigheden of leerdoelen, in plaats van het geven van een enkel cijfer voor een vak. In plaats van dat een leerling een 6, 7 of 8 krijgt voor wiskunde, bijvoorbeeld, krijgen ze beoordelingen voor elk specifiek onderdeel van het vak. Hebben ze lineaire vergelijkingen begrepen? Hoe gaat het met meetkunde? Elke vaardigheid wordt apart beoordeeld en dat geeft zowel leerlingen als leraren een veel duidelijker beeld van waar de leerling staat.
In scholen waar dit systeem wordt gebruikt, ontvangen leerlingen geen cijfers zoals we die kennen. In plaats daarvan wordt hun voortgang op specifieke vaardigheden beoordeeld met een schaal van 1 tot 4, waarbij 1 aangeeft dat er nog veel werk te doen is, en 4 dat de leerling de vaardigheid volledig beheerst en verder gaat dan de gestelde norm. De focus ligt hier dus niet op het behalen van een abstract cijfer, maar op het daadwerkelijk beheersen van een specifieke vaardigheid.
Het Probleem met Traditionele Beoordelingen
De kritiek op traditionele beoordeling is niet nieuw. Onderzoekers zoals Thomas Guskey, emeritus professor aan de University of Kentucky, wijzen op de inconsistenties en de vaak onduidelijke betekenis van traditionele cijfers. Wat zegt een cijfer van 7 werkelijk over de kennis en vaardigheden van een leerling? Een cijfer is vaak een mix van verschillende factoren, zoals huiswerk inleveren, gedrag in de klas, en resultaten op toetsen, waardoor het moeilijk te interpreteren is. Bovendien bestaat het risico dat cijfers eerder een beloning of straf worden dan een manier om het leerproces te ondersteunen.
Dit sluit nauw aan bij de kritiek van Alfie Kohn in zijn boek *Punishment by Reward*. Kohn stelt dat traditionele beloningssystemen, zoals cijfers, gedrag sturen door extrinsieke motivaties te versterken, in plaats van intrinsieke motivatie te stimuleren. Met andere woorden: leerlingen worden vaak gemotiveerd door het vooruitzicht op een goed cijfer, in plaats van door een oprechte wens om te leren en zichzelf te ontwikkelen. Dit kan het leren oppervlakkig maken en leerlingen aanzetten tot het spelen van het "puntenspel", waarbij de focus ligt op het behalen van goede cijfers in plaats van op echte leerwinst.
Humanisme in het Onderwijs: Focus op Ontwikkeling
Het humanistische onderwijsmodel pleit voor het erkennen van de volledige mens achter de leerling. Dit houdt in dat onderwijs zich moet richten op de groei en ontwikkeling van het individu, niet alleen op het behalen van academische successen. Het *standards-based grading*-model sluit hier goed op aan omdat het zich richt op individuele leerdoelen en niet op het vergelijken van leerlingen onderling op basis van cijfers.
Binnen dit model krijgen leerlingen ook de mogelijkheid om fouten te maken en hiervan te leren, zonder dat dit onmiddellijk wordt afgestraft met een laag cijfer.
???De focus ligt op vooruitgang en ontwikkeling, niet op het ?afrekenen? van leerlingen voor hun fouten.
??Dit sluit aan bij de principes van verbindende communicatie, waarbij de nadruk ligt op begrip, groei en het ondersteunen van de behoeften van de leerling.
Leerlingen worden aangemoedigd om hun eigen leerproces in handen te nemen en verantwoordelijkheid te dragen voor hun vooruitgang, zonder angst voor straf.
Leerkrachten in scholen waar dit systeem al gebruikt wordt merken op dat leerlingen minder angst ervaren omdat hun beoordeling niet afhankelijk is van één allesbepalende toets of werkstuk. Bovendien kunnen leerlingen te allen tijde teruggaan naar een onderwerp waarin ze hun vaardigheden willen verbeteren, zelfs tot aan hun afstuderen. Dit geeft leerlingen de vrijheid en ruimte om hun leerproces zelf te sturen en fouten te herstellen ? een waardevol element van het humanistisch onderwijs.
Uitdagingen van de Omschakeling naar Standards-Based Grading
De overgang naar een *standards-based* beoordelingssysteem is niet zonder uitdagingen. Bij scholen die omschakelen stuitte het systeem aanvankelijk op weerstand van ouders, die zich zorgen maakten over de invloed van dit systeem op de toelating van hun kinderen tot universiteiten. De vrees was dat het ontbreken van traditionele cijfers zou leiden tot nadelen bij de toelating tot het hoger onderwijs. Dit bleek echter ongegrond: na gesprekken met universiteiten bleek dat zij de resultaten van dit systeem prima konden interpreteren en dat leerlingen niet benadeeld werden. Toch laat dit zien hoe diep geworteld het traditionele beoordelingssysteem is in onze cultuur en hoe lastig het kan zijn om van koers te veranderen.
Daarnaast ervaren sommige leraren dat leerlingen minder gemotiveerd zijn om huiswerk te maken als dit niet direct meetelt in hun eindcijfer. Onderzoek toont aan dat hoog presterende leerlingen minder geneigd zijn om oefenwerk af te maken als dit niet meetelt in hun eindbeoordeling. Dit bevestigt de theorie van Kohn dat extrinsieke beloningen, zoals cijfers, gedrag kunnen sturen. De uitdaging ligt hier in het cultiveren van intrinsieke motivatie, waar Kohn in zijn boek zo sterk op hamert: leerlingen moeten leren omdat ze dat zelf willen, niet omdat ze beloond worden met een cijfer.
Standards-Based Grading en Verbindende Communicatie
Een ander krachtig aspect van *standards-based grading* is dat het aansluit bij de principes van verbindende communicatie, een benadering die zich richt op het verbeteren van relaties door middel van empathie, begrip en samenwerking. Dit systeem biedt leerlingen en leraren een gezamenlijke taal om over vooruitgang te praten en te reflecteren op het leerproces. De gesprekken gaan niet langer over abstracte cijfers, maar over concrete vaardigheden: wat beheerst een leerling, en waar heeft hij of zij nog hulp bij nodig?
Door dit transparante en open systeem kunnen leerlingen beter begrijpen wat er van hen verwacht wordt en voelen zij zich beter ondersteund in hun leerproces. Dit bevordert een gevoel van eigenaarschap en autonomie, wat cruciale componenten zijn van intrinsieke motivatie. Bovendien helpt het systeem om de prestatiedruk te verminderen. In plaats van de angst om een slecht cijfer te halen, worden fouten gezien als kansen om te leren, wat de psychologische veiligheid van de leerling vergroot.
De Rol van Onderwijsinstellingen en Ouders
Het succes van een transitie naar *standards-based grading* hangt sterk af van samenwerking tussen scholen, ouders en hoger onderwijsinstellingen. Het is essentieel dat scholen ouders en universiteiten meenemen in het proces. In het begin waren ouders bezorgd dat hun kinderen benadeeld zouden worden, maar na gesprekken met universiteiten en duidelijke uitleg over het systeem, verdwenen deze zorgen.
Voor scholen die overwegen om *standards-based grading* in te voeren, is het cruciaal om ouders goed te informeren over de voordelen van het systeem. Ouders moeten begrijpen dat dit systeem niet alleen rechtvaardiger en transparanter is, maar ook beter aansluit bij de leerbehoeften van hun kinderen. Dit vraagt om voortdurende dialoog en het opbouwen van vertrouwen.
De Toekomstperspectief: Het Overwinnen van Beoordelingsmythes
Het traditionele beoordelingssysteem is diep geworteld in de onderwijspraktijk en cultuur, maar de opkomst van *standards-based grading* laat zien dat er alternatieven zijn die beter aansluiten bij moderne inzichten in leren en motivatie. De uitdaging is om de mythes rondom cijfers en beoordeling te doorbreken en over te stappen op een systeem dat leren centraal stelt, in plaats van het behalen van een abstract cijfer.
Zoals Alfie Kohn in zijn werk benadrukt, gaat het erom dat we leerlingen helpen om de vreugde van het leren te herontdekken, zonder dat hun motivatie wordt gekaapt door extrinsieke beloningen. In een wereld waarin cijfers vaak worden gezien als het einddoel, kan het moeilijk zijn om dit perspectief te veranderen. Maar de verschuiving naar *standards-based grading* biedt een veelbelovend alternatief dat beter aansluit bij de werkelijke leerbehoeften van leerlingen en de waarden van humanistisch onderwijs.
Conclusie
De overstap naar *standards-based grading* is een stap vooruit in het creëren van een onderwijsomgeving die aansluit bij de ontwikkeling en het welzijn van de leerling. Het biedt een eerlijker, transparanter en leergerichter alternatief voor traditionele cijfers. Door de focus te verleggen van beloning en straf naar persoonlijke groei en intrinsieke motivatie, zoals Kohn bepleit, kunnen we leerlingen beter ondersteunen in hun leerproces. Het is een systeem dat hen helpt om te leren van hun fouten, zich bewust te worden van hun sterke punten, en hen aanmoedigt om continu te groeien ? zowel binnen als buiten het klaslokaal.
Als we het onderwijs echt willen hervormen en leerlingen beter willen voorbereiden op de toekomst, is het tijd om verder te kijken dan cijfers alleen en ons te richten op wat echt telt: de vaardigheden, ontwikkeling en het welzijn van de leerling. *Standards-based grading* is een krachtig instrument om deze doelen te bereiken.