Engels leren is voor veel Vlaamse scholieren en volwassenen een cruciaal onderdeel van hun onderwijs en professionele ontwikkeling. Maar wat maakt dat sommige leerlingen met enthousiasme en inzet hun Engelse lessen volgen, terwijl anderen juist kampen met verveling en minder betrokkenheid tonen? Recente bevindingen uit de tweede taalverwervingswetenschap bieden interessante inzichten over de manier waarop basale psychologische behoeften en motivatie ? samen met het ervaren van verveling ? de mate van betrokkenheid beïnvloeden. In deze blog duiken we in de kern van dit onderzoek, bespreken we de belangrijkste resultaten en leggen we de link met verbindende communicatie en het belang van duidelijke doelen als motor voor motivatie.
---------
Basale Psychologische Behoeften en de Zelfdeterminatie Theorie
De zelfdeterminatie theorie (SDT) is een invloedrijk model dat verklaart hoe mensen gemotiveerd raken en waarom ze bepaalde activiteiten met meer of minder enthousiasme uitvoeren. Volgens SDT zijn er drie fundamentele psychologische behoeften:
- Autonomie: De behoefte om zelf keuzes te maken en eigen beslissingen te nemen.
- Competentie: Het gevoel bekwaam en effectief te zijn in wat je doet.
- Verbinding (Gerelateerdheid): Het ervaren van een gevoel van verbondenheid en erkenning binnen een sociale context.
Uit het onderzoek onder Chinese senior high school EFL-leerlingen blijkt dat wanneer deze drie basisbehoeften in de context van het Engels leren vervuld zijn, leerlingen actiever en meer betrokken zijn tijdens de lessen. Hoewel het onderzoek in een Chinese context werd uitgevoerd, zijn de principes universeel toepasbaar, ook in Vlaanderen. Niet alleen zorgt de vervulling van deze behoeften voor een intrinsieke motivatie, maar het helpt ook negatieve emoties, zoals verveling, te verminderen.
De Extra Motor: Duidelijke Doelen
Naast autonomie, competentie en verbinding, is er steeds meer aandacht voor het belang van duidelijke doelen. Als leerlingen helder voor ogen hebben wat ze willen bereiken, versterkt dat hun motivatie. Het stellen van concrete en haalbare doelen biedt richting en zorgt ervoor dat inspanningen beter gestructureerd worden. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een leerling streeft naar een bepaald niveau in het Engels, of zich richt op het verbeteren van specifieke vaardigheden zoals luisteren, spreken of schrijven.
Door duidelijke doelen te combineren met de traditionele SDT-principes ontstaat er een krachtige dynamiek. Leerlingen die weten wat ze willen bereiken, voelen zich meer verantwoordelijk voor hun leerproces en nemen actief de regie. Deze intrinsieke betrokkenheid is essentieel voor het verbeteren van de taalvaardigheid.
De Rol van Motivatie en Verveling in het Engels Leren
Uit de onderzoeksbevindingen bleek dat basale psychologische behoeften direct invloed uitoefenen op de mate van gedragsmatige betrokkenheid ? dit betekent dat als leerlingen zich autonoom, competent en verbonden voelen, zij met meer inzet en aandacht deelnemen aan de Engelse les. Maar er speelt ook een indirect mechanisme, waarbij de manier waarop motivatie en verveling elkaar beïnvloeden een cruciale rol speelt.
Zelfgedetermineerde Motivatie: Niet Altijd de Directe Sleutelfactor
Het onderzoek liet zien dat de zelfgedetermineerde (intrinsieke) motivatie van leerlingen weliswaar positief samenhing met een gevoel van bekwaamheid en betrokkenheid, maar dat deze niet direct leidde tot meer gedragsmatige betrokkenheid. Met andere woorden, hoewel leerlingen die intern gemotiveerd waren vaak positieve gevoelens hadden, was er een complexere relatie met hun daadwerkelijke inzet in de klas.
Dit zou deels te maken kunnen hebben met de hoge druk die aan taalonderwijs hangt, bijvoorbeeld door examens en andere externe drukfactoren. In een context waarin succes in Engels nauw verbonden is met toekomstige kansen, kunnen externe prikkels (zoals de wens om goede cijfers te halen) eveneens een grote rol spelen.
Verveling als Negatieve Motor
Een belangrijk, maar vaak onderschat aspect dat dit onderzoek belichtte, is de rol van verveling. Verveling is een negatieve emotie die ontstaat wanneer leerlingen het gevoel hebben dat hun behoefte aan betrokkenheid en uitdaging niet vervuld wordt. Het onderzoek toonde aan dat wanneer basale psychologische behoeften vervuld worden, leerlingen minder snel last hebben van verveling. Dit is een cruciale bevinding: door de lessen zo in te richten dat zij uitdagend en betekenisvol zijn, kan verveling ? en dus een afname in betrokkenheid ? worden voorkomen.
Het Ketenmechanisme: Van Behoeften tot Engagement
De bevindingen van het onderzoek kunnen als volgt worden samengevat:
- Directe Invloed: Wanneer de basale psychologische behoeften vervuld zijn, neemt de gedragsmatige betrokkenheid in het Engels leren toe. Leerlingen voelen zich gemotiveerder en participeren actiever in de les.
- Indirecte Invloed via Verveling: Een vervulde behoefte leidt tot minder verveling. Minder verveling betekent dat leerlingen meer energie en enthousiasme hebben om actief deel te nemen aan de les.
- Ketenmediatie (Motivatie en Verveling): Hoewel zelfgedetermineerde motivatie op zichzelf niet direct de betrokkenheid verhoogt, werkt deze wel samen met verveling. Leerlingen die intern gemotiveerd zijn, ervaren minder verveling, wat uiteindelijk leidt tot een hogere mate van engagement.
Dit complexe, maar inzichtelijke mechanisme laat zien dat de manier waarop we naar motivatie kijken in het onderwijs meerlagig is. Het is niet voldoende om enkel te focussen op intrinsieke motivatie; het gaat erom hoe alle factoren ? zowel positieve als negatieve ? met elkaar in verbinding staan.
Verbindende Communicatie in de Taalomgeving
Naast de wetenschappelijke bevindingen is het belangrijk om te benadrukken dat de manier waarop leraren en scholen communiceren met hun leerlingen, een grote invloed heeft op de vervulling van basale psychologische behoeften. Verbindende communicatie speelt hierin een cruciale rol. Dit houdt in dat communicatie niet alleen gaat over het overbrengen van informatie, maar ook over het creëren van een veilige, empathische en respectvolle leeromgeving. Enkele principes van verbindende communicatie die hierbij centraal staan, zijn:
- Empathisch Luisteren: Actief luisteren naar de behoeften en gevoelens van leerlingen bevordert een gevoel van verbondenheid en begrip.
- Authentieke Expressie: Leraren die open en eerlijk communiceren, moedigen leerlingen aan hetzelfde te doen. Dit versterkt de relatie en de betrokkenheid.
- Respectvolle Feedback: Constructieve en positieve feedback helpt leerlingen zich competent te voelen en motiveert hen om zich te verbeteren.
Door deze principes toe te passen, kunnen scholen een omgeving creëren waarin leerlingen zich zowel psychologisch gesteund als intrinsiek gemotiveerd voelen. Dit sluit naadloos aan bij de SDT-principes en zorgt ervoor dat de lessen niet alleen inhoudelijk verrijkend zijn, maar ook emotioneel en sociaal ondersteunend.
Praktische Implicaties voor het Engels Onderwijs in Vlaanderen
Wat betekenen deze bevindingen concreet voor de Engelse klas in Vlaanderen? Hieronder enkele kernpunten:
1. Vervul de Basale Psychologische Behoeften
Een belangrijke conclusie is dat de vervulling van basale psychologische behoeften ? autonomie, competentie en verbinding ? centraal staat in het bevorderen van gedragsmatige betrokkenheid. Leraren kunnen hier op verschillende manieren invulling aan geven:
- Autonomie: Geef leerlingen keuzes in lesactiviteiten, materialen en projecten. Laat hen zelf beslissen hoe zij bepaalde opdrachten aanpakken.
- Competentie: Zorg voor uitdagende, maar haalbare taken. Geef regelmatig feedback zodat leerlingen hun vooruitgang kunnen zien en hun vaardigheden kunnen verbeteren.
- Verbinding: Creëer een klasomgeving waarin elke leerling zich gezien en gewaardeerd voelt. Stimuleer samenwerking en interactie tussen leerlingen.
2. Zet in op Duidelijke en Realistische Doelen
Naast de traditionele SDT-componenten, is het stellen van duidelijke doelen een krachtige motivator. Leerlingen moeten weten wat er van hen verwacht wordt en wat ze kunnen bereiken. Dit helpt niet alleen bij het structureren van het leerproces, maar zorgt er ook voor dat leerlingen een concreet beeld hebben van hun eigen vooruitgang.
Enkele manieren om dit te realiseren zijn:
- Leerdoelen Uitleggen: Begin elke les met het uitleggen van de leerdoelen. Maak duidelijk wat de bedoeling is en waarom deze doelen belangrijk zijn.
- Successen Vieren: Herken en vier zowel kleine als grote successen. Dit versterkt het gevoel van competentie en motiveert tot verdere inzet.
- Transparante Evaluatie: Zorg voor een evaluatiesysteem dat helder en eerlijk is. Dit geeft leerlingen inzicht in hun prestaties en stimuleert hen om verder te groeien.
3. Voorkom Verveling door Betekenisvolle Lessen
Verveling is een belangrijke rem op de betrokkenheid in de klas. Wanneer lessen als eentonig en voorspelbaar worden ervaren, verliest de leerling zijn interesse en motivatie. Om dit te voorkomen, kunnen leraren:
- Afwisseling Bieden: Varieer in werkvormen en lesmaterialen. Denk aan interactieve activiteiten, groepsprojecten, digitale tools en praktijkgerichte opdrachten.
- Relevantie Benadrukken: Koppel de lesstof aan de belevingswereld van de leerlingen. Leg uit hoe het geleerde relevant is voor hun dagelijks leven of toekomstige carrière.
- Actieve Participatie Stimuleren: Creëer mogelijkheden voor leerlingen om actief deel te nemen, bijvoorbeeld door discussies, presentaties of rollenspellen.
De Kracht van Verbindende Communicatie
Verbindende communicatie gaat verder dan het louter overbrengen van kennis ? het gaat over het opbouwen van een relatie tussen leraar en leerling. Wanneer leerlingen zich gehoord en begrepen voelen, versterkt dit hun intrinsieke motivatie en vermindert het negatieve gevoelens zoals verveling. Dit principe sluit perfect aan bij de zelfdeterminatie theorie: een omgeving waarin empathie en respect centraal staan, ondersteunt niet alleen de basisbehoeften, maar zorgt er ook voor dat leerlingen duidelijke doelen stellen en deze actief nastreven.
Leraren kunnen verbindende communicatie toepassen door:
- Persoonlijke Aandacht: Neem de tijd om individuele leerlingen te begrijpen. Wat zijn hun interesses, uitdagingen en ambities?
- Open Dialoog: Creëer een veilige ruimte waarin leerlingen zonder angst voor oordeel hun mening kunnen geven en vragen durven te stellen.
- Feedback op Maat: Geef feedback die niet alleen gericht is op het verbeteren van academische prestaties, maar ook op het versterken van het zelfvertrouwen en de motivatie.
Wanneer deze elementen samenkomen, ontstaat er een krachtige leeromgeving waarin leerlingen gemotiveerd worden om actief en met plezier deel te nemen aan de Engelse lessen.
Conclusie
De bevindingen uit het recente onderzoek benadrukken het belang van een geïntegreerde benadering voor het verbeteren van de Engelse taalvaardigheid. Door te focussen op de vervulling van basale psychologische behoeften ? autonomie, competentie en verbinding ? kunnen we een solide basis leggen voor intrinsieke motivatie. Het toevoegen van duidelijke doelen biedt daarnaast een extra impuls aan de motivatie en helpt leerlingen een concreet pad naar succes uit te stippelen.
Bovendien toont het onderzoek aan dat het voorkomen van verveling, door afwisselende en betekenisvolle lessen te geven, een cruciale factor is in het vergroten van de gedragsmatige betrokkenheid.
In Vlaanderen, waar Engels leren een onmisbaar onderdeel is van het onderwijs, kunnen deze inzichten leraren helpen om hun lessen effectiever en aantrekkelijker te maken. Het toepassen van de principes van verbindende communicatie zorgt voor een warme en ondersteunende leeromgeving waarin leerlingen zich niet alleen cognitief, maar ook emotioneel betrokken voelen.
Drie Praktische Tips voor de Engelse Les
Integreer Keuzevrijheid in de Les:
Geef leerlingen de mogelijkheid om te kiezen uit verschillende activiteiten of opdrachten. Dit versterkt hun gevoel van autonomie en maakt de les persoonlijker en relevanter voor hun interesses.
Stel Duidelijke en Meetbare Doelen:
Begin elke les met een korte uitleg over de leerdoelen en bespreek hoe deze aansluiten op de bredere vaardigheden die nodig zijn voor succes in Engels. Vier kleine successen en geef gerichte feedback om het gevoel van competentie te versterken.
Gebruik Afwisselende en Interactieve Werkvormen:
Wissel traditionele lessen af met interactieve activiteiten zoals groepsdiscussies, digitale quizzen en rollenspellen. Dit voorkomt verveling en stimuleert actieve participatie, waardoor leerlingen gemotiveerder blijven en meer betrokken raken bij het leerproces.
Door deze inzichten toe te passen, creëer je als leraar een leeromgeving die niet alleen gericht is op kennisoverdracht, maar ook op de emotionele en sociale betrokkenheid van je leerlingen. Op deze manier kunnen zowel de intrinsieke motivatie als de gedragsmatige engagement in de Engelse les worden versterkt, wat leidt tot betere leerresultaten en een positievere houding ten opzichte van taalverwerving.
Hopelijk bieden deze inzichten en praktische tips je nieuwe handvatten voor een effectievere en meer inspirerende Engelse les in Vlaanderen. Heb je vragen of wil je meer informatie over hoe je deze strategieën in de klas kunt toepassen? Laat dan gerust een reactie achter of deel je ervaringen in de comments!
Met deze blog hopen we een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de Engelse taalvaardigheid en de motivatie van leerlingen door een holistische benadering van motivatie en engagement te hanteren. Door aandacht te geven aan zowel de psychologische basisbehoeften als de concrete doelen, creëren we samen een toekomst waarin leerlingen met enthousiasme en betrokkenheid hun weg vinden naar succes in het Engels.